این روزها ساخت سایت کار خیلی پیچیده‌ای نیست؛ اما اوضاع همیشه این‌طور نبود و در همیشه روی این پاشنۀ روغن‌کاری‌شده نمی‌چرخید!
در گذشته‌های نه‌چندان دور، فقط افرادی که برنامه‌نویسی بلد بودند می‌توانستند سایت بسازند؛ اما از آنجایی که بشریت همواره به سمت افزایش رفاه می‌رود، مدتی بعد این مشکل برطرف شد و امکان ساخت سایت بدون نیاز به کدنویسی و داشتن دانش فنی هم ممکن شد.
این انقلاب بزرگ با ظهور پلتفرم‌هایی شروع شد که CMS نام داشتند و ما هم در این مقاله می‌خواهیم به پرسش CMS چیست پاسخ بدهیم؛ علاوه‌بر این، سعی می‌کنیم تمام اطلاعات مرتبط با این مفهوم را به‌شکلی خلاصه و با زبانی ساده در اختیارتان بگذاریم.
پس با ما همراه باشید. در اولین بخش از این بلاگ‌پست، چیستی این پلتفرم‌ها را تعریف خواهیم کرد.
CMS چیست؟
کلمۀ CMS مخفف‌شدۀ عبارت Content Management System است. عبارتی که معادل فارسی آن می‌شود سیستم مدیریت محتوا.
به‌‌طرز غافل‌گیر‌کننده‌ای، این ترجمه ماهیت این پلتفرم‌ها را به‌خوبی منتقل می‌کند و بین جامعۀ فارسی‌زبانان پذیرفته شده است؛ پس اجازه دهید ما هم در جاهایی از CMS و در بخش‌هایی دیگر از معادل فارسی آن استفاده کنیم.
و اما اینکه CMSها چه هستند و توانایی انجام چه کارهایی را دارند؟
سیستم مدیریت محتوا ابزاری است که می‌توانید با آن سایت بسازید؛ بدون اینکه حتی یک خط کدنویسی بدانید! ضمن اینکه با چنین نرم‌افزارهایی می‌توانید محتویات سایت را به‌شکلی که می‌خواهید مدیریت کنید.
همان‌طور که گفتیم، تا قبل از ظهور اولین CMS که وردپرس بود (جلوتر بیشتر راجع‌به این نام شناخته‌شده در دنیای اینترنت صحبت خواهیم کرد)، برای ساخت یک سایت و صفحات آن، طراح یا دولوپر (همان برنامه‌نویس سازندۀ سایت) اول باید سازوکاری را می‌ساخت که امکان مدیریت سایت و محتویات آن را به وجود می‌آورد. در عمل، متخصص‌های این حوزه باید همه‌چیز را از هیچ‌چیز می‌ساختند و خب این کار نه راحت است، نه ارزان!
نکته: همچنان ساخت سایت با کدنویسی یکی از روش‌های اصلی به حساب می‌آید که در برخی شرایط خاص، بهترین انتخاب ممکن محسوب می‌شود.
بعد از ورود سیستم‌های مدیریت محتوا به این حوزه، هم تعداد افرادی که توانایی ساخت سایت دارند بیشتر شد، هم هزینه‌ها خیلی پایین‌تر آمدند؛ در نتیجه، امکان ساخت سایت برای تعداد خیلی بیشتری از اشخاص و کسب‌وکارها فراهم شد.
بالاتر از پیدایش CMSها به‌عنوان انقلابی در دنیای اینترنت یاد کردیم. می‌خواهیم بدانید که اغراقی در کار نبود! اگر باور نمی‌کنید، به آمار زیر که در سایت codexpert منتشرشده‌اند توجه کنید:
- در سال 2011 میلادی، نزدیک به 76 درصد از تمام سایت‌ها با کدنویسی از صفر ساخته شده بودند؛ در سال 2022، این مقدار به 33 درصد کاهش پیدا کرد؛
- از بین 1 میلیون سایت برتر (از نظر ترافیک ورودی)، بیشتر از 790 هزار مورد روی انواع مختلف سیستم‌های مدیریت محتوا بنا شده‌اند!
حالا احتمالاً شما هم با ما هم عقیده‌اید که CMSها انقلابی بودند و فراگیری امروزۀ اینترنت و افزایش تعداد سایت‌ها را مدیون آن‌ها هستیم.
حالا که می‌دانید CMS چیست، بیایید نگاهی بیندازیم به کاربردهای این نوع نرم‌افزارها (یا وب‌اپلیکیشن‌ها) که زندگی دیجیتال ما را به خود وابسته کرده‌اند.
چه می‌شود که به یک سیستم مدیریت محتوا نیاز پیدا می‌کنیم؟ (بررسی کاربردهای CMS)
کاربرد اصلی CMSها ساخت سایت است! این گزاره در عین درست بودن، خیلی کلی است و همان‌طور که می‌دانید، ما دوست داریم اطلاعات را به‌صورت دقیق و جزئی در اختیارتان قرار دهیم.
وقتی به عمق ماجرا می‌رویم، می‌بینیم سیستم‌های مدیریت محتوا برای ساخت انواع سایت‌ها کاربرد دارند. از وبلاگ‌های ساده گرفته تا ساخت فروشگاه‌های آنلاین که صفحات و دسته‌بندی‌های خیلی زیادی دارند.
البته که برای اشتراک‌گذاری داخلی و خارجی اطلاعات هم می‌توان از انواع CMSها کمک گرفت. مثلاً اشتراک‌گذاری اطلاعات و منابع داخلی یک سازمان؛ یا تسهیل همکاری بین افراد فعال روی یک پروژه از طریق بارگذاری اطلاعات عمومی روی سیستم‌های مدیریت محتوا، جایی که همه بتوانند به آن‌ها دسترسی داشته باشند.
ولی خب بهتر است خودتان را درگیر دیگر کاربردها نکنید و روی همان امکان ساخت سایت (به‌شکلی بسیار راحت‌تر) متمرکز بمانید. به‌طور مشخص، با سیستم‌های مدیریت محتوا می‌توانید:
- انواع صفحات اینترنتی را با ظاهر دلخواه بسازید؛
- انواع فرمت‌های محتوایی را روی صفحات اینترنتی ساخته‌شده بارگذاری کنید؛
- قابلیت‌های دلخواه و مورد نیاز را به سایت ساخته‌شده با CMS اضافه کنید؛
- انجام وظایف محول‌شده به نیروهایی که روی سایت کار می‌کنند را زیر نظر بگیرید.
پس در یک جمله:
مهم‌ترین مورد از کاربردهای CMS این است که اجازه می‌دهد بدون آشنایی با CSS ،HTML و JavaScript، سایتی کامل، با تمام ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی که نیاز دارید بسازید.
چندین سیستم مدیریت محتوا داریم که هرکدام خصوصیات ویژۀ خود را دارند؛ در بخش بعدی، با انواع CMS آشنا خواهیم شد.
معرفی معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین CMSها
بالاتر از وردپرس نام بردیم و گفتیم نامدارترین CMS است؛ علاوه‌بر آن، حالا پلتفرم‌های دیگری هم وجود دارند که اگرچه به گرد پای وردپرس نمی‌رسند، اما خب در تصاحب جایگاه دوم رقابت سنگینی با یکدیگر دارند.
بیایید این قسمت را با بررسی وردپرس شروع کنیم.
- WordPress (وردپرس)
در سال‌های ابتدایی هزارۀ جدید، وردپرس معرفی شد و مسیر را برای ساخت CMSهای دیگر هموار کرد. در واقع می‌توانیم این پلتفرم را مشعل‌دار انقلاب بدانیم؛ پیشگامی که درهای جدیدی را به ناشناخته‌ها باز کرد و نشان داد برای ساخت سایت لزوماً نباید برنامه‌نویسی بلد بود!
بعد از سال‌ها، وردپرس با اختلاف خیلی زیادی محبوب‌تر و پراستفاده‌تر از دیگر رقبایش است. در حدی که این رقابت مسخره به نظر می‌رسد؛ مثل این می‌ماند که یوزپلنگی در مسابقۀ سرعت سگ‌ها شرکت کند!
با استناد به آمار منتشرشده در سایت WPZOOM، وردپرس زیربنای بیشتر از 43 درصد سایت‌های موجود در اینترنت است.
این پلتفرم که در ابتدا مختص وبلاگ‌نویسی بود، به‌خاطر متن‌باز بودن، در طول زمان بسیار پیشرفت کرد و حالا به‌لطف پلاگین‌های فراوان، اجازۀ ساخت انواع سایت‌ها را به کاربران می‌دهد؛ از یک وبلاگ معمولی گرفته تا سنگین‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی که میزبان صدها هزار بازدیدکننده هستند.
متن‌باز بودن باعث شده که استفاده از وردپرس رایگان باشد و این هم یک دلیل دیگر برای محبوبیت و پراستفاده بودن این CMS؛ این‌ها را بگذارید کنار طرز کار آسان که امکان ساخت سایت را برای مبتدی‌ترین افراد هم به وجود می‌آورد!
هرکس که کدنویسی بلد باشد، می‌تواند افزونه‌ای برای کاربردی به‌خصوص بنویسد؛ به همین خاطر، نزدیک به 60 هزار پلاگین، فقط در مخزن افزونه‌های وردپرس وجود دارند؛ این گزاره برای قالب‌های وردپرسی هم صدق می‌کند و درحال‌حاضر، می‌توانید از بین بیشتر از 30 هزار قالب، گزینۀ مناسب را برای سایت خود انتخاب کنید.
نکته: برخی افزونه‌ها و قالب‌ها پولی هستند و برای استفاده از آن‌ها دست‌به‌جیب شوید!
| پیشنهاد مطالعه: وردپرس (WordPress) چیست و چطور یک سایت وردپرسی بسازیم؟ |
- Joomla (جوملا)
این CMS هم مثل رقیب پیشتاز خود (وردپرس) متن‌باز است و امکان استفادۀ رایگان از آن وجود دارد؛ ضمن اینکه توسعۀ هستۀ جوملا، ساخت پلاگین و قالب هم در صورت داشتن دانش فنی لازم، ممکن است.
سازندگان این پلتفرم سعی کرده‌اند محصول خود را به ساخت سایت‌های پیچیده و سنگین اختصاص دهند. قابلیت‌های خاص جوملا هم برای همین منظور توسعه پیدا کرده‌اند.
این CMS هم از انواع سایت‌ها پشتیبانی می‌کند و انعطاف‌پذیر نشان می‌دهد. ضمناً، درست مثل وردپرس، جامعه‌ای فعال از استفاده‌کنندگان وجود دارند که دائماً به کمک یکدیگر می‌آیند و در رفع مشکلات فعالانه ظاهر می‌شوند.
| پیشنهاد مطالعه: مزایای طراحی سایت با جوملا و مقایسه آن با وردپرس |
- Drupal (دروپال)
دروپال هم راه وردپرس و جوملا را رفت و به‌عنوان یک سیستم مدیریت محتوای متن‌باز کارش را آغاز کرد؛ پس اعمال تغییرات روی این CMS و ساخت ابزارهای تکمیلی برای آن (در صورت بلد بودن کدنویسی) ممکن است. نکتۀ مهم اینکه فریم‌ورک کاربرپسند دروپال، اعمال هرگونه تغییر را برای دولوپرها خیلی ساده می‌کند.
سایت‌هایی که با این پلتفرم ساخته می‌شوند، می‌توانند حجم بالایی از ترافیک را به‌خوبی مدیریت کنند و به همین خاطر، این سیستم مدیریت محتوا برای پروژه‌های پیچیده کاملاً مناسب به حساب می‌آید.
علاوه‌بر این‌ها، تمرکز سازندگان دروپال روی امنیت، آن را به گزینه‌ای مطمئن برای سایت‌های حساس که ایمنی برای آن‌ها اهمیت چندبرابری دارد، تبدیل کرده است.
به‌طور کلی، این CMS بیشتر به کار ارگان‌ها و سازمان‌های بزرگی می‌آید که به زیرساختی توسعه‌پذیر و البته امن نیاز دارند.
- Shopify (شاپیفای)
شاپیفای هم شهرت زیادی دارد و CMS آن به‌طور تخصصی برای ساخت سایت‌های فروشگاهی کاربرد دارد. نکتۀ جذاب دربارۀ سیستم مدیریت محتوای مذکور، ابرمحور بودن آن است؛ این یعنی نیازی نیست کوچک‌ترین اقدامی برای آماده‌سازی سرور میزبان سایت انجام بدهید!
برخلاف 3 مورد قبلی، شاپیفای متن‌باز نیست؛ ولی اگر می‌خواهید فروشگاه اینترنتی بسازید، رابط گرافیکی کاربرپسند آن که طرز استفادۀ آسانی دارد و اجازه می‌دهد فروشگاه آنلاین خود را به‌راحتی مدیریت کنید، رضایتتان را جلب خواهد کرد.
اینجا هم امنیت در حد بالایی تأمین می‌شود و قابلیت‌های ویژۀ شاپیفای، خیالتان را راحت می‌کنند که مشکلی برای فروشگاه و داده‌های محرمانۀ مشتریان پیش نخواهد آمد.
می‌توانیم بگوییم این سیستم مدیریت محتوا برای سایت‌های فروشگاهی کوچک تا متوسط انتخاب خوبی به حساب می‌آید.
- Wix (ویکس)
یک پلتفرم ابری دیگر که نمی‌گذارد وقتتان با امور مربوط به نگهداری و رسیدگی به هاست سایت تلف شود!
رابط گرافیکی Wix روی قابلیت کشیدن و رها کردن (Drag & Drop) متمرکز است و به همین خاطر، طراحی صفحات اینترنتی مختلف با آن به ساده‌ترین شکل ممکن، بدون نیاز به بلد بودن کدنویسی، انجام می‌گیرد.
تازه کلی قالب آماده وجود دارند که یک نمای کلی را در اختیارتان قرار می‌دهد و می‌توانید با جابه‌جایی المان‌های مختلف در هر قالب، ظاهری به‌خصوص و منحصربه‌فرد برای سایت خود بسازید.
Wix هم متن‌باز نیست و یک محصول تجاری محسوب می‌شود؛ یعنی برای استفاده از آن باید دست‌به‌جیب شوید و هزینه کنید؛ منتهی پلن‌های مختلف این پلتفرم، قیمت‌های متغیر و قابل قبولی دارند که آن را به گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه تبدیل می‌کنند.
اگر می‌خواهید سایتی ساده بسازید و مشکلی با پرداخت هزینۀ اشتراک ندارید، Wix خیلی خوب کارتان را راه می‌اندازد.
بعد از آشنایی با انواع CMS، بد نیست مزایای استفاده از این پلتفرم‌ها را هم زیر ذره‌بین ببریم.
استفاده از CMS برای ساخت سایت چه مزایایی را به همراه می‌آورد؟
نکات مثبتی که در ادامه می‌خوانید، اصلی‌ترین مزایای انواع سیستم‌های مدیریت محتوا هستند که کاربران زیادی را به سمت آن‌ها سوق می‌دهند:
- کاربرپسند بودن: CMSها امکان ساخت سایت بدون کدنویسی و به‌شکلی بسیار آسان را فراهم می‌کنند.
- صرفه‌جویی در زمان و مخارج: ساخت سایت با سیستم مدیریت محتوا هم سریع‌تر است، هم ارزان‌تر!
- بهبود سئو سایت: سایتی که با CMS ساخته می‌شود، از همان شروع کار، از مهم‌ترین ملزومات اولیۀ تصاحب جایگاه‌های برتر نتایج جست‌وجو برخوردار است.
- بهبود ایمنی: به‌روزرسانی‌های مداوم و جامعۀ فعال استفاده‌کنندگان بیشتر CMSها، هر خطر سایبری احتمالی‌ای را در نطفه خفه می‌کنند.
- توسعه‌پذیری: بیشتر سیستم‌های مدیریت محتوا امکانات لازم برای توسعه، بزرگ شدن و افزایش ترافیک سایت‌ها را فراهم می‌کنند.
- ممکن کردن کار گروهی: CMS به اعضای تیم‌های مختلف اجازه می‌دهد به‌صورت هم‌زمان روی بخش‌های مختلف سایت کار کنند.
- ارائۀ امکانات سفارشی‌سازی: CMSهای درست‌وحسابی مثل وردپرس، امکانات فراوانی برای سفارشی‌سازی ارائه می‌کنند؛ این یعنی امکان ساخت سایتی کاملاً منحصربه‌فرد برای اشخاص و کسب‌وکارها وجود دارد.
از همه‌چیز گفتیم و دیگر وقت جمع‌بندی مقاله است.
CMS: چوب جادویی که ساخت سایت بدون کدنویسی را ممکن می‌کند!
در این مقاله به پرسش CMS چیست پاسخ دادیم و گفتیم آن‌ها پلتفرم‌هایی هستند که امکان ساخت سایت بدون کدنویسی را فراهم می‌آورند؛ به همین خاطر، اولین سیستم مدیریت محتوا (CMS)، یعنی وردپرس را به‌عنوان آغازگر یک انقلاب مهم در دنیای اینترنت در نظر گرفتیم!
بعد از تعریف این مفهوم، به کاربردهای مختلف آن، معروف‌ترین انواع و مزایایی که ارائه می‌کند پرداختیم.
امیدواریم توانسته باشیم تمام اطلاعات مورد نیازتان را در قالب یک مقالۀ جمع‌وجور ارائه کنیم. اگر همچنان سؤالی در این رابطه دارید، همین زیر برای ما کامنت بگذارید.
منابع: Optimizely | Kinsta
سؤالات متداول
1. CMS چیست؟
به پلتفرم‌هایی که امکان ساخت سایت بدون نیاز به کدنویسی را به وجود می‌آورند، CMS یا سیستم مدیریت محتوا می‌گویند.
2. وردپرس چیست؟
اولین CMS و معروف‌ترین آن‌ها، وردپرس است که با اختلاف خیلی زیاد، پراستفاده‌ترین سیستم مدیریت محتوا به حساب می‌آید.
3. معروف‌ترین CMSها کدام‌ها هستند؟
وردپرس، جوملا، دروپال، شاپیفای و ویکس، معروف‌ترین سیستم‌های مدیریت محتوایی هستند که درحال‌حاضر به کاربران خدمات می‌دهند.
